Solliciteren is communiceren met de arbeidsmarkt

Toen we een paar jaar geleden werden uitgenodigd om colleges te geven op diverse universiteiten in Beijing werden we wel gedwongen om daar eens goed over na te denken. Want hoe vertel je in een voormalig communistisch land, waar iedereen altijd werk had, wat solliciteren is? Iedereen kreeg immers gewoon een baan. Bij een bedrijf, of een overheidsorganisatie of gewoon op het land. Daar zorgde de familie voor, en die is uitgebreid en invloedrijk in China, of de partij zorgde er wel voor. Of je dat werk leuk vond, boeiend, zinvol of iets vergelijkbaars, daar werd niet naar gevraagd. Je werkte en je kreeg er een minimale vergoeding voor. Of iets meer.  Het ‘ijzeren kommetje rijst’ als dagvergoeding staat de Chinezen nog steeds in het geheugen gegrift.

Eén-kind-politiek

De laatste 30 jaar is China enorm veranderd en de laatste tien jaar exponentieel. Eigenlijk is het niet bij te houden. Ook voor Chinezen niet. Om die reden hebben ze ook geen idee wat solliciteren nu eigenlijk is. Jaarlijks studeren er 6 miljoen! studenten af van Chinese universiteiten. Die verwachten allemaal dat de arbeidsmarkt op hen zit te wachten, wànt ze hebben immers gestudeerd èn zijn dus slim. Daar komt bij dat de huidige student echt verschrikkelijk is verwend door zijn of haar ouders. Zeker als het een jongen is. In de één-kind-politiek hebben veel ouderparen gekozen voor een abortus als bleek dat de ongeboren baby een meisje was, of ze prikten eenvoudigweg de fontanel door na de geboorte. Je moest als ouderpaar toch voor je pensioen zorgen en dat kon natuurlijk veel beter als je kind een zoon was, die ook nog een goede baan zou hebben. Dús moest zoonlief wel gaan studeren. Deze populatie bevolkt de huidige universiteiten in China. En aan deze groep studenten moest ik uitleggen wat solliciteren is.

Buitenlandse bedrijven

Aan het begrip solliciteren kunnen ze tot op de dag van vandaag eigenlijk geen inhoud geven. Zodra ze zijn afgestudeerd of dreigen af te studeren beginnen ze hun CV’s  wekelijks op te sturen naar honderden bedrijven!  Het is vaak ook nog niet hun eigen CV, maar een CV wat ze van internet hebben geplukt en waar ze simpelweg hun eigen naam hebben ingevuld. Soms passen ze ook de studie aan, soms ook dat nog niet eens. Ze vinden dat overigens heel gewoon, zien het ook niet als een vorm van liegen en bedriegen of zo. Ze doen het gewoon en vragen zeker geen advies. Het liefst solliciteren ze naar de grote buitenlandse bedrijven als Philips, Shell, PWC, AON, Carrefour, etc. Die bieden immers de beste garantie op doorgroei naar een topbaan. Bij Chinese bedrijven heb je alleen maar kans als je via familie of vrienden wordt binnen geloodst en niet iedereen heeft familie of vrienden op het juiste niveau. De afgelopen jaren kwamen er dus werkelijk duizenden CV’s binnen op één vacature. En er waren er slechts weinig serieus te nemen. Natuurlijk hebben de grote bedrijven inmiddels hun maatregelen genomen en mag je alleen een CV opsturen als je door een online test gekomen bent, die je ook maar één keer mag doen! Kortom: aan dit tot op het bot verwende gezelschap moest ik uitleggen wat solliciteren is.

Solliciteren is communiceren met de arbeidsmarkt

Ik ontdekte bij de voorbereiding naar China dat het in wezen ‘Communiceren met de Arbeidsmarkt’ is. En deze manier van communiceren hebben wij, maar ook zij, eigenlijk nooit geleerd. Onze eerste communicatie begint vaak met gehuil zodra we geboren zijn. Geweldig! Zelden worden er zoveel vreugdetranen geplengd als bij de geboorteschreeuw. Je leeft en je vertelt meteen dàt je leeft. Je eerste communicatie zit erop. Niemand heeft je dat hoeven te leren, dat is je eerste natuurlijke communicatie. Vervolgens groei je op. Als je geluk hebt, communiceren je ouders met je op basis van liefde. Je wordt geknuffeld, er wordt naar je gelachen, ze vinden alles prachtig wat je doet.
Er komt ook een moment dat je ouders voor het eerst NEE tegen je zeggen, daarmee aangevend waar op dat moment de grens ligt tussen goed of fout. Wat mag wel en wat mag niet. Zo communicerend worden we groot. Dat gaat meestal vanzelf. Natuurlijk zijn er ook situaties waar het niet vanzelf gaat, die situaties kun je allemaal bedenken of fantaseren, of misschien weet je het zelfs uit eigen ervaring.
Dan komt er een moment dat je naar school gaat. Ook daar word je al communicerend geleerd, wat er wel of niet mag in een klas, een groep. Dat geldt wereldwijd, dus ook in China. Daar kwam je sowieso al in een klas van minstens 60 leerlingen en de enige manier om een beetje aandacht te krijgen was door te proberen een beetje slimmer te zijn dan de anderen. Anders verdween je in de groep, was er geen aandacht voor je en wist je dat je alleen maar kon luisteren naar de docent die voor de klas stond. Een manier van communiceren die we eenvoudigweg hebben moeten leren.

Verliefd

Er komt er ook een moment dat je verliefd wordt. Dat kan al heel vroeg zijn, het kan ook zo rond je puberteit zijn, het moment dat hormonen mee gaan spelen in je lijf. Die communicatie, het flirten, blikken werpen, rood worden, een spanningsveld voelen, je aangetrokken voelen, tot en met zoenen toe, is een communicatie die ons niet geleerd is, die is er van nature. En gelukkig maar.

Dan echter komt het grote moment dat je de wijde wereld intrekt en voor het eerst een baan gaat zoeken. Waar westerse studenten raad kunnen vragen aan ouders of leerkrachten, kunnen Chinese studenten dat niet. Hun ouders hebben nooit hoeven te solliciteren, hun leerkrachten ook niet, want die werden door de partij wel op de juiste plekken op de universiteiten geplaatst. Wie geen lid is van de partij wordt echt niet als docent of hoogleraar op een universiteit benoemd.

Pas toen bleek dat solliciteren een communicatievorm is die zij nooit hadden geleerd en wij eigenlijk ook niet, als je het goed beschouwt. Ons werd op school geleerd door docenten die er ook niets van af wisten, dat je een brief begon met : In de X-krant van 23 februari j.l. las ik…. enzovoorts.
Solliciteren is dus echt een vak. Zeker als je het kort, compact en zakelijk in een paar A4-tjes terug moet brengen. Een vak dat we ook nooit hebben geleerd, omdat het in ‘vroeger tijden’ maar een paar keer in je leven voor kwam, en er dan op een of andere manier altijd wel een mouw aan werd gepast. Briefopbestelling beheerst dit vak, dankzij haar jarenlange internationale ervaring, als geen ander. De expertise die we daarmee hebben opgedaan delen we graag met anderen!